ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസം: സ്വപ്‌നങ്ങളും വെല്ലുവിളികളുംഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസം: സ്വപ്‌നങ്ങളും വെല്ലുവിളികളും

നമ്മുടെ ഭരണഘടന ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസത്തെ സാമ്പത്തിക- സാമൂഹിക പുരോഗതിയുടെ താക്കോലായാണ് വിവക്ഷിക്കുന്നത്. ജ്ഞാനം സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനും വിമര്‍ശനാത്മക ചിന്തയുടെ പാതയില്‍ യുവജനങ്ങളെ നയിക്കുന്നതിനുമുള്ള ഒരു ശക്തമായ ഉപകരണമാണിത്. എന്നാല്‍, ഈ ആദര്‍ശപരമായ ലക്ഷ്യവും ഇന്ത്യന്‍ വിദ്യാര്‍ഥികള്‍ നേരിടുന്ന യാഥാര്‍ഥ്യവും തമ്മില്‍ വന്‍തോതില്‍ വിടവുണ്ട്. വിദ്യാര്‍ഥികള്‍ക്ക് തങ്ങളുടെ താത്പര്യങ്ങള്‍ക്കും സ്വപ്‌നങ്ങള്‍ക്കും അനുസൃതമായി ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസം തുടരാനുള്ള സാഹചര്യം സമൂഹത്തില്‍ പൂര്‍ണമായി നിലനില്‍ക്കുന്നുണ്ടോ? ഉത്തരം നിര്‍ഭാഗ്യവശാല്‍ ഇല്ല എന്നാണ്. ഇന്ത്യയിലെ ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസ വ്യവസ്ഥ അടിസ്ഥാനപരമായ പുനരവലോകനത്തിന് വിധേയമാകേണ്ടതുണ്ട്. കാരണം അത് ഒരു വ്യക്തിയുടെ സാധ്യതകള്‍ വികസിപ്പിക്കുന്നതിനു പകരം അവയെ തടയുന്നതായി മാറിയിരിക്കുന്നു.

ഘടനാപരമായ അസമത്വങ്ങളുടെ ഭാരം

പഠിക്കാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്ന വിഷയവും വിദ്യാലയവും തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതില്‍ വിദ്യാര്‍ഥികള്‍ക്ക് ഗണ്യമായ പരിമിതികള്‍ നേരിടേണ്ടി വരുന്നു. ഈ പരിമിതികള്‍ വിദ്യാഭ്യാസ ലഭ്യതയില്‍ നിലനില്‍ക്കുന്ന ആഴത്തിലുള്ള ഘടനാപരമായ അസമത്വങ്ങളില്‍ അധിഷ്ഠിതമാണ്. ഏറ്റവും വെല്ലുവിളി പ്രവേശന പരീക്ഷകളാണ്. എന്‍ജിനീയറിംഗ്, മെഡിക്കല്‍, മാനേജ്‌മെന്റ് തുടങ്ങിയ ജനപ്രിയ രംഗങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം ഭൂരിഭാഗം സ്ഥാപനങ്ങളിലും ഒരൊറ്റ പരീക്ഷയിലെ മാര്‍ക്കിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് നടത്തുന്നത്. ഇത് വിദ്യാര്‍ഥികളെ അസാധാരണമായ മത്സരത്തിലേക്കും മാനസിക സമ്മര്‍ദത്തിലേക്കും നയിക്കുന്നു. ഒരു വിഷയത്തോടുള്ള യഥാര്‍ഥ താത്പര്യത്തിനോ സര്‍ഗത്മകതക്കോ പ്രായോഗിക കഴിവുകള്‍ക്കോ ഇവിടെ മുന്‍തൂക്കമില്ല. ഒരു പ്രത്യേക ദിവസത്തെ പ്രകടനം മാത്രമാണ് ഒരു വ്യക്തിയുടെ ഭാവി രൂപപ്പെടുത്തുന്നത്. ഈ സമീപനം ധാരാളം കഴിവുകളുള്ള വിദ്യാര്‍ഥികളെ പുറത്താക്കുകയും അവരുടെ സ്വപ്‌നങ്ങള്‍ തകര്‍ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. പ്രവേശന പ്രക്രിയയുടെ ഈ ചട്ടക്കൂട് തന്നെ അസമത്വത്തെ സ്ഥിരീകരിക്കുന്നു, കാരണം ചെലവേറിയ കോച്ചിംഗ് ക്ലാസ്സുകളിലോ മികച്ച സ്‌കൂളുകളിലോ പങ്കെടുക്കാന്‍ സാധിക്കുന്ന സമ്പന്നരായ കുടുംബങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള വിദ്യാര്‍ഥികള്‍ക്കാണ് ഇതില്‍ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവെക്കാന്‍ സാധ്യത.

സ്വകാര്യവത്കരണം, സാമ്പത്തിക ഭാരം

പ്രവേശനത്തിനു ശേഷം വരുന്ന പ്രധാന തടസ്സം സാമ്പത്തികമാണ്. ഇന്ത്യയിലെ ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങളില്‍ 60 ശതമാനം സീറ്റുകളും സ്വകാര്യ മേഖലയിലാണ്. ഇത് പല വിദ്യാര്‍ഥികള്‍ക്കും സാമ്പത്തിക ഭാരം വര്‍ധിപ്പിക്കുകയും താത്പര്യമുള്ള വിഷയങ്ങള്‍ പഠിക്കാനുള്ള അവസരം നിഷേധിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു (എ ഐ എസ് എച്ച് ഇ 2021-22 റിപോര്‍ട്ട്). സ്വകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങള്‍, പ്രത്യേകിച്ച് എന്‍ജിനീയറിംഗ്, മെഡിക്കല്‍, മാനേജ്‌മെന്റ് എന്നിവയില്‍, ഉയര്‍ന്ന ഫീസ് ഈടാക്കുന്നു. ഇത് ഇടത്തരം വരുമാനമുള്ള കുടുംബങ്ങളെ പോലും ഭീമമായ വായ്പാ ഭാരത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. ഇവിടെ ഒരു പുതിയ യാഥാര്‍ഥ്യം ചേര്‍ക്കേണ്ടതുണ്ട്. നാഷനല്‍ സാമ്പിള്‍ സര്‍വേ ഓഫീസ് (എന്‍ എസ് എസ് ഒ) 2017-18 ഡാറ്റ പ്രകാരം, ഇന്ത്യയിലെ ഗ്രാമീണ ഗൃഹങ്ങളില്‍, ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസത്തിനായി ഒരു വിദ്യാര്‍ഥിയെ അയക്കുന്നതിനുള്ള ശരാശരി വാര്‍ഷിക ചെലവ് അയാളുടെ കുടുംബത്തിന്റെ വാര്‍ഷിക ചെലവിന്റെ ഏകദേശം 24 ശതമാനമാണ്. നഗര പ്രദേശങ്ങളില്‍ ഈ അനുപാതം 16 ശതമാനമാണെങ്കിലും, രണ്ട് കാര്യങ്ങളും കുടുംബങ്ങള്‍ക്ക് മേല്‍ ഗണ്യമായ സാമ്പത്തിക സമ്മര്‍ദം ചെലുത്തുന്നു. പലപ്പോഴും മറ്റ് അവശ്യ ചെലവുകള്‍ (ആരോഗ്യം, പോഷകാഹാരം) ഒഴിവാക്കുന്നതിനോ അല്ലെങ്കില്‍ വന്‍തോതിലുള്ള വായ്പകള്‍ എടുക്കുന്നതിനോ നിര്‍ബന്ധിതരാക്കുന്നു. ഈ ഭീമമായ ചെലവ് പലപ്പോഴും വിദ്യാര്‍ഥികളെ തങ്ങളുടെ യഥാര്‍ഥ താത്പര്യങ്ങളേക്കാള്‍ “ജോലി നല്‍കുന്ന’ എന്ന് കരുതപ്പെടുന്ന കോഴ്‌സുകള്‍ തിരഞ്ഞെടുക്കാന്‍ നിര്‍ബന്ധിതരാക്കുന്നു. അതിനാല്‍ സാമ്പത്തിക പരിഗണനകള്‍ വ്യക്തിപരമായ സ്വപ്‌നങ്ങളെയും കഴിവുകളെയും മറികടക്കുന്നു.

വിദേശത്തേക്കുള്ള പ്രവാഹവും കച്ചവടവത്കരണവും

വിദ്യാര്‍ഥികളുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിനെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഈ ഘടനാപരമായ അസമത്വങ്ങള്‍ പലരെയും വിദേശത്തേക്ക് പോകാന്‍ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നു. ഇന്ത്യന്‍ ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസ വ്യവസ്ഥയിലെ പരിമിതികള്‍ക്കപ്പുറം നില്‍ക്കുന്ന സ്വാതന്ത്ര്യം, ആഗ്രഹിക്കുന്ന ജീവിതശൈലി, മെച്ചപ്പെട്ട സാമൂഹിക സാഹചര്യങ്ങള്‍, സര്‍ഗാത്മകതക്കും വിമര്‍ശനാത്മക ചിന്തക്കും കഴിവുകള്‍ക്കും പ്രാധാന്യം നല്‍കുന്ന അന്തരീക്ഷം എന്നിവ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക് വിദ്യാര്‍ഥികളെ ആകര്‍ഷിക്കുന്നു. യു എസ്, യു കെ, കാനഡ, ആസ്‌ത്രേലിയ, ജര്‍മനി തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിലെ സര്‍വകലാശാലകള്‍ ഗുണനിലവാരമുള്ള വിദ്യാഭ്യാസവും ഗവേഷണ അവസരങ്ങളും ആഗോള അനുഭവങ്ങളും വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. എന്നാല്‍, ഈ സ്വപ്‌നങ്ങളെ കച്ചവടവത്കരിക്കുന്ന ഒരു വിപണി വ്യവസ്ഥയിലേക്കാണ് പലപ്പോഴും വിദ്യാര്‍ഥികള്‍ അറിയാതെ ചെന്നുവീഴുന്നത്. വിദ്യാഭ്യാസം ഒരു ഉപഭോക്തൃ ഉത്പന്നമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. വിദ്യാര്‍ഥികള്‍ ഉപഭോക്താക്കളായി പരിഗണിക്കപ്പെടുന്നു. ഈ സാഹചര്യത്തില്‍, വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങള്‍ വിദ്യാര്‍ഥികളെ “കൈക്കലാക്കാന്‍’ ശ്രമിക്കുന്നു. അവരുടെ ധൈഷണികവും സര്‍ഗാത്മകവുമായ സാധ്യതകളെ പരിഗണിക്കാതെ, പരീക്ഷാ മാര്‍ക്കുകള്‍ക്ക് മാത്രം പ്രാധാന്യം നല്‍കുന്നു. അന്താരാഷ്ട്ര വിദ്യാഭ്യാസത്തിനായുള്ള ഏജന്‍സികള്‍, സ്‌കോളര്‍ഷിപ്പുകള്‍, പ്രവേശന പ്രക്രിയകള്‍ എന്നിവയെല്ലാം ഒരു വന്‍ വ്യവസായമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. ഇത് പലപ്പോഴും വിദ്യാര്‍ഥിക്ക് ദോഷകരമാണ്. ഗുണനിലവാരത്തിന് പകരം ലാഭത്തിലാണ് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നത്.

ധൈഷണികതയും സര്‍ഗാത്മകതയും: അവഗണിക്കപ്പെട്ട മൂല്യങ്ങള്‍

പ്രവേശന പരീക്ഷകളുടെയും ഉയര്‍ന്ന ഫീസിന്റെയും ഭീകരതയില്‍, ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ ഒരു അടിസ്ഥാന ലക്ഷ്യം നഷ്ടപ്പെടുന്നു; ഒരു വ്യക്തിയുടെ ധൈഷണികവും സര്‍ഗാത്മകവുമായ വികാസം. യഥാര്‍ഥത്തില്‍, മനുഷ്യനെ മറ്റു ജീവികളില്‍ നിന്ന് വേര്‍തിരിക്കുന്നതും സമൂഹത്തിന് പുരോഗതി നേടിക്കൊടുക്കുന്നതുമായ ഗുണമാണിത്. എന്നാല്‍, നിലവിലുള്ള സമ്പ്രദായം രൂപപ്പെടുത്തുന്നത് അടിസ്ഥാനപരമായി “ജോലി ചെയ്യുന്നവരെ’യാണ്, “ചിന്തകരെ’യല്ല. പാഠപുസ്തകങ്ങളിലെ വിവരങ്ങള്‍ ഓര്‍ത്തെഴുതാനും ഒരു പ്രത്യേക രീതിയില്‍ ചിന്തിക്കാനും പരിശീലിപ്പിക്കുന്നു. വിമര്‍ശനാത്മക ചിന്ത, സ്വതന്ത്രമായ അന്വേഷണം, ശാസ്ത്രീയ സംശയം, കലാപരമായ പ്രകടനം എന്നിവക്ക് പലപ്പോഴും മതിയായ സ്ഥലമില്ല. പാഠ്യപദ്ധതികള്‍ പലപ്പോഴും പുതുമയില്ലാതെയും പുറത്തുള്ള ലോകവുമായി ബന്ധമില്ലാതെയും ഇരിക്കുന്നു. ഇത് വിദ്യാര്‍ഥികളില്‍ നിരാശയും വിമുഖതയും സൃഷ്ടിക്കുന്നു. അവരുടെ പഠനത്തില്‍ നിന്നുള്ള സന്തോഷം തടയുന്നു. കൂടാതെ, ഇത് ഒരു പ്രധാന പരാജയത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. ബിരുദം നേടിയവരുടെയും ജോലി വിപണിയുടെയും ആവശ്യങ്ങള്‍ തമ്മിലുള്ള വിടവ്. ചെലവേറിയ ബിരുദങ്ങള്‍ നേടിയിട്ടും പ്രായോഗിക കഴിവുകളും പ്രശ്‌നപരിഹാര ശേഷിയും ഇല്ലാത്തതിനാല്‍ ധാരാളം യുവാക്കള്‍ തൊഴിലില്ലാതെ കഴിയുന്നു.

മാനസികാരോഗ്യം നഷ്ടപ്പെടുന്നു

ഈ സമ്മര്‍ദങ്ങളുടെയും അസമത്വങ്ങളുടെയും ഒരു ഗുരുതരമായ ഫലം യുവാക്കളിലെ വര്‍ധിച്ചുവരുന്ന മാനസികാരോഗ്യ പ്രശ്‌നങ്ങളാണ്. സ്വപ്‌നങ്ങള്‍ നേരിടുന്ന തടസ്സങ്ങള്‍, സാമ്പത്തിക ഭാരം, രൂക്ഷമായ മത്സരം, ഭാവിയെക്കുറിച്ചുള്ള അനിശ്ചിതത്വം, സര്‍ഗാത്മകതക്കുള്ള ഇടം ഇല്ലായ്മ എന്നിവയെല്ലാം ആഴത്തിലുള്ള ആശങ്കക്കും വിഷാദത്തിനും കാരണമാകുന്നു. പ്രവേശന പരീക്ഷയില്‍ പരാജയപ്പെട്ടതോ താത്പര്യമില്ലാത്ത ഒരു കോഴ്‌സില്‍ ചേരാന്‍ നിര്‍ബന്ധിതരായതോ ആയ വിദ്യാര്‍ഥികള്‍ക്ക് മാനസികമായി വേദനിപ്പിക്കുന്ന അനുഭവങ്ങളുണ്ടാകാറുണ്ട്. വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങളില്‍ മാനസികാരോഗ്യ സേവനങ്ങള്‍ക്കുള്ള ലഭ്യതയും ഗുണനിലവാരവും വളരെ കുറവാണ്. അതിനാല്‍ വിദ്യാര്‍ഥികള്‍ക്ക് സഹായം തേടാന്‍ പ്രയാസമാണ്. ഈ മാനസികാരോഗ്യ പ്രതിസന്ധി യുവതലമുറയുടെ ആരോഗ്യത്തിനും ഉത്പാദനക്ഷമതക്കും ഭാവി സാധ്യതകള്‍ക്കും ഗുരുതരമായ ഭീഷണിയാണ്.

പരിഹാര പാതകള്‍

ഈ പ്രശ്‌നങ്ങള്‍ക്ക് പരിഹാരം കാണേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്. വിദ്യാഭ്യാസ സമ്പ്രദായത്തില്‍ വിദ്യാര്‍ഥികളുടെ വ്യക്തിത്വത്തിനും കഴിവുകള്‍ക്കും മുന്‍ഗണന നല്‍കുന്ന ഒരു സമീപനം ആവശ്യമാണ്. പരിഹാരങ്ങള്‍ ഘടനാപരവും പ്രായോഗികവുമായ രൂപത്തില്‍ വേണം.ഒന്ന്, പ്രവേശന രീതികളുടെ വൈവിധ്യവത്കരണം. ഒരൊറ്റ പരീക്ഷയെയോ മാര്‍ക്കിനെയോ ആശ്രയിക്കുന്നതിനു പകരം, പ്രവേശനത്തിനായി വൈവിധ്യമാര്‍ന്ന മൂല്യനിര്‍ണയ രീതികള്‍ അവലംബിക്കണം. ഇതില്‍ വിദ്യാര്‍ഥിയുടെ അക്കാദമിക റെക്കോര്‍ഡ്, വിഷയബന്ധമായ പ്രൊജക്ടുകള്‍, സാമൂഹിക സേവനം, കലാപരമായ കഴിവുകള്‍, വ്യക്തിത്വ സാമര്‍ഥ്യം, എഴുത്തുപണികള്‍, ഗ്രൂപ്പ് ഡിസ്കഷനുകള്‍, സാമൂഹിക പ്രാധാന്യമുള്ള പ്രൊജക്റ്റുകളിലെ പങ്കാളിത്തം എന്നിവയുടെ സമഗ്രമായ വിലയിരുത്തല്‍ ഉള്‍പ്പെടുത്തണം. ഇത് വിദ്യാര്‍ഥിയെ ഒരു ബഹുമുഖ വ്യക്തിയായി കാണാന്‍ സഹായിക്കും.രണ്ട്, സ്വകാര്യവത്കരണത്തിന്റെ ആധിപത്യം നിയന്ത്രിക്കുകയും സാമ്പത്തിക ലഭ്യത വര്‍ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുക. സര്‍ക്കാര്‍ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ എണ്ണവും ഗുണനിലവാരവും വര്‍ധിപ്പിക്കേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്. സ്വകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ഫീസ് നിയന്ത്രിക്കുകയോ സര്‍ക്കാര്‍ സബ്‌സിഡി നല്‍കി ഫീസ് കുറക്കുകയോ ചെയ്യണം. സ്‌കോളര്‍ഷിപ്പുകളുടെയും വിദ്യാര്‍ഥി വായ്പാ പദ്ധതികളുടെയും വ്യാപ്തി വിപുലീകരിക്കുകയും അവയിലേക്കുള്ള പ്രാപ്തി എളുപ്പമാക്കുകയും വേണം. ചെലവേറിയ കോഴ്‌സുകളില്‍ മാത്രമല്ല, കല, മാനവിക ശാസ്ത്രം, സാമൂഹിക ശാസ്ത്രം തുടങ്ങിയ കൂടുതല്‍ മൂല്യമുള്ള എന്നാല്‍ ചെലവ് കുറഞ്ഞ കോഴ്‌സുകളിലും ഇത് ലഭ്യമാകണം. എന്‍ എസ് എസ് ഒ ഡാറ്റ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്ന സാമ്പത്തിക ഭാരം ലഘൂകരിക്കേണ്ടത് നിര്‍ണായകമാണ്.മൂന്ന്, പാഠ്യപദ്ധതിയുടെയും പഠനരീതികളുടെയും പുനര്‍നിര്‍മാണം. പാഠ്യപദ്ധതികള്‍ യഥാര്‍ഥ ലോകത്തെ പ്രശ്‌നങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തുന്നതും അപ്‌ഡേറ്റ് ചെയ്യുന്നതുമായിരിക്കണം. പ്രാക്ടിക്കല്‍ പ്രൊജക്ടുകള്‍, ഇന്റേണ്‍ഷിപ്പുകള്‍, ഫീല്‍ഡ് വിസിറ്റുകള്‍, സെമിനാറുകള്‍, വര്‍ക്ക്‌ഷോപ്പുകള്‍ എന്നിവക്ക് കൂടുതല്‍ പ്രാധാന്യം നല്‍കണം. വിമര്‍ശനാത്മക ചിന്ത, പ്രശ്‌നപരിഹാരം, സര്‍ഗാത്മകത, ആശയവിനിമയം, സഹകരണം എന്നിവ വികസിപ്പിക്കുന്നതിലേക്ക് ശ്രദ്ധ തിരിക്കണം. നാല്, മാനസികാരോഗ്യ പിന്തുണയുടെ ഊന്നല്‍. എല്ലാ ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങളിലും മതിയായ എണ്ണത്തിലുള്ള പരിശീലനം നേടിയ മാനസികാരോഗ്യ പ്രൊഫഷനലുകളും സജീവമായ കൗണ്‍സലിംഗ് സേവനങ്ങളും ഉറപ്പാക്കണം. വിദ്യാര്‍ഥികളിലും അധ്യാപകരിലും മാനസികാരോഗ്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അവബോധം വര്‍ധിപ്പിക്കുന്നതിനായി വര്‍ക്ക്‌ഷോപ്പുകള്‍ നടത്തണം. പിന്തുണ ലഭിക്കുമെന്ന് വിദ്യാര്‍ഥികള്‍ക്ക് തോന്നുന്ന നല്ല അന്തരീക്ഷം സൃഷ്ടിക്കണം.അഞ്ച്, സമൂഹത്തിന്റെ വ്യാപകമായ പങ്കാളിത്തം. ഈ മാറ്റങ്ങള്‍ സാധ്യമാകാന്‍ സര്‍ക്കാറും വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങളും മാത്രമല്ല, മുഴുവന്‍ സമൂഹവും ഒരുമിച്ച് പ്രവര്‍ത്തിക്കേണ്ടതുണ്ട്. മാതാപിതാക്കള്‍ തങ്ങളുടെ മക്കളുടെ പാരമ്പര്യേതര താത്പര്യങ്ങളെ പിന്തുണക്കണം. ജോലി നല്‍കുന്നവര്‍ പരീക്ഷാ മാര്‍ക്കുകളേക്കാളും ബിരുദത്തേക്കാളും കൂടുതല്‍ പ്രാധാന്യം പ്രായോഗിക കഴിവുകള്‍ക്കും സോഫ്റ്റ് സ്‌കില്ലുകള്‍ക്കും നല്‍കണം. മാധ്യമങ്ങള്‍ക്ക് വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ വാണിജ്യവത്കരണത്തെക്കുറിച്ചും ഇതിന്റെ ഫലമായുണ്ടാകുന്ന ബുദ്ധിമുട്ടുകളെക്കുറിച്ചും ബോധവത്കരണം നടത്താന്‍ കഴിയും. വിദ്യാര്‍ഥി സംഘടനകള്‍ക്ക് അവരുടെ ആവശ്യങ്ങള്‍ക്കായി ശബ്ദമുയര്‍ത്താനും പുനരുജ്ജീവനാത്മകമായ സംവാദങ്ങള്‍ക്ക് ഇടമൊരുക്കാനും കഴിയും.ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസം വ്യക്തിയുടെ സ്വപ്‌നങ്ങളെ സാക്ഷാത്കരിക്കാനുള്ള മാര്‍ഗമായിരിക്കണം. കച്ചവടവത്കരിക്കപ്പെട്ട വിപണിയുടെ കെണിയാകരുത് അത്. ഭരണഘടന വിവക്ഷിച്ചതു പോലെ ഇത് യഥാര്‍ഥത്തില്‍ സാമൂഹിക- സാമ്പത്തിക പുരോഗതിയുടെ താക്കോലാകണം. ഇത് സാധ്യമാകണമെങ്കില്‍, വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ മുഴുവന്‍ തത്ത്വശാസ്ത്രത്തിലും മാറ്റം വരുത്തേണ്ടതുണ്ട്. വിദ്യാര്‍ഥികളെ പരീക്ഷാ മാര്‍ക്കുകളുടെയോ കുടുംബത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക പശ്ചാത്തലത്തിന്റെയോ ഒരു അക്കമായി കാണുന്നതിനു പകരം, ധൈഷണികവും സര്‍ഗാത്മകവുമായ സാധ്യതകള്‍ നിറഞ്ഞ വ്യക്തികളായി കാണേണ്ടതുണ്ട്. അവര്‍ക്ക് അഭിരുചിക്കനുസൃതമായ പഠനം തിരഞ്ഞെടുക്കാനും തങ്ങളുടെ അദ്വിതീയ കഴിവുകള്‍ വികസിപ്പിക്കാനും മാനസികമായി ആരോഗ്യകരമായി വളരാനും അവസരങ്ങള്‍ നല്‍കണം. പ്രവേശനത്തിന്റെയും സാമ്പത്തികതയുടെയും ഘടനാപരമായ തടസ്സങ്ങള്‍ ഇല്ലാതാക്കുകയും പഠനത്തിന് സര്‍ഗാത്മകവും വിമര്‍ശനാത്മകവുമായ അന്തരീക്ഷം നല്‍കുകയും ചെയ്യുമ്പോള്‍ മാത്രമേ ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസം അതിന്റെ പൂര്‍ണമായ സാധ്യതകളെ പുറത്തുകൊണ്ടുവരികയുള്ളൂ. വിദ്യാഭ്യാസം ഒരു ഹാക്ക് കോഴ്‌സ് (hack course) അല്ല; അത് മനുഷ്യനെ പൂര്‍ണതയിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒരു യാത്രയാണ്. ആ യാത്ര എല്ലാവര്‍ക്കും തുല്യവും സമ്പന്നവുമായി ലഭ്യമാക്കുക എന്നതാണ് നമ്മുടെ ലക്ഷ്യം.